روش‌شناسی شناخت در حکمت متعالیه

پژوهشی در نظریه شناخت در حکمت متعالیه

در حکمت متعالیه، مبحث شناختشناسی با پیشگامی علامه طباطبایی و تبعیت مرتضی مطهری به طور خاص مطرح شد. به اعتقاد مطهری، بنبست شناخت تنها در فلسفه اسلامی گشوده شده است. او راه حل را چنین تبیین میکند: ماهیات یا معقولات اولیه منشأ انتزاع مفاهیم فلسفی همچون امکان، ضرورت، علیت و ... هستند و چون معقولات اولیه نیز به دلایل وجود ذهنی با آنچه در عالم خارج است مطابقت دارند، شناخت امکانپذیر میشود. در این مقال...

شناخت حضوری در مادیات از منظر حکمت متعالیه

مسئله شناخت و به دنبال آن شناخت حضوری، از اهم مسائلی است که اساساً در دو حوزه هستی‎شناختی و معرفت‏شناختی از آن سخن به میان رفته است. پیگیری شناخت حضوری در امور مادی به تبع آموزه‏های دینی مرتبط با این موضوع، انگیزه حکمای اسلامی را در پرداخت به این مسئله افزون‎تر نموده است؛ چه اینکه شناخت حضوری به امور مادی علی‌رغم پراکندگی و غیبت اجزای آن، به دقت و اهمیت ای...

تأویل هنجارمحور در حکمت متعالیه

تأویل در حوزة معرفت‌شناسی دینی، کلامی، فلسفی و عرفانی از واژه‌های پرکاربرد و پرتأثیر است. حکمای متعالی و عرفای محقق قلمرو تأویل را به حوزة هستی‌شناسی نیز مرتبط دانسته و سرچشمة تأویل در حوزة الفاظ و مفاهیم را در این مبدأ مستقر دیده‌اند. بیان ربط این دو حوزه از اهداف مهم حکمای متعالی در تفسیر متون دینی است که پیشاپیش سبب زدودن شبهات نیز می‌شود. برجسته‌سازی مقصود و همگرایی این دانایان در منظور از ...

سرشت سیاست در حکمت متعالیه

چکیده بیان مفهوم و سرشت سیاست از وظایف مهم فلسفة سیاسی است و بدون فهم این موضوع نمی‌توان از دیگر مباحث فلسفة سیاسی سخن به میان آورد. این مفهوم از دیدگاه حکمای حکمت متعالیه بحث شده است و یکی از مؤثرترین فلسفه‌های شناخته‌شده در ایران است که فلسفة وجودی انقلاب اسلامی قرار گرفت. به گونه‌ای که بیش‌ترین تعامل را با جامعة سیاسی ایران و رخدادها و تحولات آن برقرار کرد. تلاش شده است تا دربارة مفهوم سیاست...

بایسته‌های عقلانیت در حکمت متعالیه

عقلانیت و خردورزی، برجسته‌ترین فعل و شاخصة فصل اخیر انسانیت است، که مکتب‌های مختلف فکری و فلسفی برترین و ماندگار‌ترین اعتبار خود را در قوت انتساب به آن می‌بیند. این مقاله در پی پاسخ به این پرسش است که: حکمت متعالیه به‌عنوان عالی‌ترین نماد عقلانیت شیعی، شرایط اساسی درست‌اندیشی و خردورزی حکیمانه را چگونه ترسیم کرده است و بر چه عناصری استوار می‌کند؟ و خردورزان را برای نیل به حقیقت و گشودن افق‌های ...

فلسفه حکمت متعالیه